گیاه دارویی گل گاوزبان، ضد اضطراب و ضد افسردگی

مطالعات فیتوشیمیایی نشان داده که گل های گاوزبان ایرانی دارای مقادیر مختلف فلاوونوئید، ساپونین و استرول های اشباع نشده است. ثابت شده است که فلاونوئیدها می توانند با اتصال به گیرنده های بنزودیازپینی اثرات مشابه بنزودیازپین ها را از خود بر جای گذارند. خواص دارویی این گیاه اولین بار توسط رومی ها در اوایل قرن سوم قبل میلاد شناخته و به اروپا معرفی شد. هومر شاعر و مورخ یونانی از این گیاه به عنوان شادی آور و غم زدا نام برده است. رومی ها از سالیان بسیار دور برگهای گیاه را در شراب می خیسانیدند و از آن به عنوان نوشیدنی ارزشمند جهت آرام بخشی و برطرف نمودن مشکلات عصبی استفاده می کردند.

گل گاوزبان در طب ایرانی

در متون طبی قدیم طب ایرانی به اثرات درمانی این دارو اشاره شده است. در تحفه حکیم آورده شده است که «گیاه طبع گرم دارد. گل های آن لطیف و بسیار مفرح است. جهت امراض سرسام، برسام، جنون، وسواس، خفقان، مالیخولیا و سرفه مؤثر است. عرق شادی آور و مفرح است و باعث تقویت قوای غریزی می شود.» خراسانی دیگر پزشک ایرانی، در کتاب مخزن الادویه گاوزبان را به عنوان علاجی برای سرفه، گلودرد، ذات الریه و تنگی نفس و مالیخولیا و درمان طیفی از تبهای بثوری کودکان معرفی کرده است.

مطالعات حیوانی و مطالعات بالینی نیز اثرات ضداضطرابی و ضدافسردگی گیاه را نشان داده اند. همچنین عصاره متانولی گاوزبان نیز اثرات ضدتشنجی قابل توجهی از خود نشان می دهد. مواد مؤثر اصلی در این گیاه آلکالوئیدهای پیرولیزیدین (مانند اکی میدین)، فلاونوئیدها، اسید رزمارینیک، آنتوسیانین ها، ساپونین ها، ترپنوئیهای اشباع نشده و استرول ها هستند. احتمالا اثرات ضدتشنجی این گیاه توسط فلاونوئیدها، اسید رزمارینیک و برخی از مواد فوق اعمال می شوند.

عوارض جانبی که ممکن است در طول مصرف گاوزبان بروز کند عبارتند از: افزایش فشار خون، سردرد، خواب آلودگی، تهوع، خشکی دهان، یبوست و تاری دید.